بررسی برخی خصوصیات فیزیولوژیکی کلزا در شرایط متفاوت شوری

املاح موجود در خاکها یکی از تنش های مهم غیر زیستی بوده که دارای تاثیر منفی بر قابلیت تولید گیاهان زراعی می باشد. از این رو ایجاد ژنوتیپ های متحمل به شوری جهت جلوگیری از کاهش تولید مواد غذایی ضروری به نظر می رسد. به منظور انتخاب و مقایسه ژنوتیپ های مقاوم و حساس کلزا به شوری آزمایشی در دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز در سال های 88-1386 به اجرا درآمد. ابتدا 10 ژنوتیپ (rgs003، mha 8725, mha 4921، mha 4026، mha 9716 ، ahatrol، hyola401 ، hyola 308 ، sarigol و mha 8716) مختلف کلزا (brassica napus) به منظور ارزیابی تحمل به شوری ، از جنبه های مختلف فیزیولوژیک در شرایط هیدروپونیک و در مرحله گیاهچه ای مورد ارزیابی و مقایسه قرار گرفتند. سطوح شوری شامل شاهد ، 6 ، 10 ،14 و 18 دسی زیمنس بر متر بود. تنش شوری، میزان اسیمیلاسیون خالص co2 ، هدایت روزنه ای و نیز تعرق را به طور معنی داری کاهش داد. مولفه های فلورسانس کلروفیل نیز در ژنوتیپ های مختلف مورد ارزیابی قرار گرفت و نتایج نشان داد که عملکرد کوآنتومی فتوسیستم دو در شرایط تاریکی و روشنایی (fv/fm و ?psii) ، به جز دو ژنوتیپپ مقاوم hyola 401 و mha 4921 در بقیه ژنوتیپ ها کاهش چشمگیری یافت. در بین 10 ژنوتیپ کلزا hyola 401 به لحاظ مقاومت به شوری رفتاری مشابه با mha 4921 از خود نشان داد در حالی که mha 9716 در بالاترین سطح شوری حساس ترین ژنوتیپ نسبت به شوری ارزیابی شد. این سه ژنوتیپ (hyola 401 ، mha 4921 و mha 9716) در آزمایش دوم مجددا مورد مقایسه قرار گرفتند. نتایج حاصل از این آزمایش نشان داد که ژنوتیپ های مقاوم (hyola 401 و mha 4921) نسبت به ژنوتیپ حساس (mha 9716) یون های سمی (سدیم و کلر) را به مقدار بیشتری در خود تجمع دادند. غلظت پتاسیم در همه ژنوتیپ ها با افزایش شوری کاهش یافت. در هر سه ژنوتیپ ، با افزایش مقدار کلر در ریشه ها و اندام های هوایی مقدار نیترات کاهش یافت که این کاهش در ژنوتیپ حساس بیشتر بود. تیمار شوری باعث افزایش مقدار پرولین و پروتیین های محلول در اندام های هوایی در هر سه ژنوتیپ شد ، اما به نظر می رسد که این افزایش مرتبط با تحمل به شوری نبوده و به عنوان واکنشی به خسارت های ناشی از تنش رخ می دهد زیرا مقدار این دو ترکیب تحت تنش شوری در ژنوتیپ حساس بیشتر از ژنوتیپ های مقاوم است. تنش شوری باعث افزایش نشت غشاء سلول ها در همه ژنوتیپ ها شد اما بیشترین مقدار در mha 9716مشاهده شد. در نهایت می توان گفت که در ژنوتیپ های تحت بررسی در این آزمایش ، نفوذ پذیری نسبی غشاء سلول ها یک عامل مهم در تعیین و انتخاب ژنوتیپ های مقاوم به شوری می باشد.